Jak przypomina Aleksiej Woroncow z Muzeum Historii Wojskowości i Rezerwatu Natury Kulikowe Pole, istnieją źródła pisane, które wspominają o bitwie na Kulikowym Polu. O samym miejscu, w którym doszło do starcia wojsk ruskich i Złotej Ordy, niewiele było wiadomo.

Większe zainteresowanie tematem datuje się od XIX wieku. Kulikowski szlachcic Stiepan Nieczajew rozpoczął wówczas poszukiwania dokładnego miejsca walk. Jednak dopiero za sprawą współczesnych wykopalisk archeologicznych i badań prowadzonych przez specjalistów z innych dyscyplin, które wciąż trwają, wiemy więcej o Kulikowym Polu.

Teren bitwy - rozległy obszar na południu dzisiejszego obwodu tulskiego - wygląda dziś inaczej, niż w 1380 roku. Wtedy były to ziemie rolne, które 20-30 lat przed bitwą zostały opuszczone.

Naukowcy uważają, że mieszkańcy - Rusini uciekli, bo pogranicze, na którym dochodziło do konfliktów rusko-tatarskich, nie było bezpieczne. Słowo kuliga oznacza opuszczoną uprawę. Przed bitwą w okolicy znajdowały się nieliczne wsie i leśne cmentarze. Dopiero pod koniec XVI wieku to terytorium zostało zaludnione.

W czasie bitwy potencjał księcia moskiewskiego wynosił około 10 tysięcy osób. Jak podkreśla Aleksiej Woroncow, do walki stanęli profesjonaliści, bez piechoty i bez pospolitego ruszenia. Złota Orda także wystawiła około 10 tysięcy zbrojnych.

Na polu walki znaleziono przedmioty kultu chrześcijańskiego, fragmenty hełmów, płyt zbroi i kolczug oraz groty strzał.

- Jest jasne, że Rusini i Tatarzy mieli podobne uzbrojenie - wyjaśnia Aleksiej Woroncow. - Stało się tak dzięki łupom gromadzonym przez lata walk. Broń była bardzo cenna, dlatego zabierano ją po bitwie.

Dotąd nie udało się odnaleźć miejsc pochówku poległych.

- Szczątki przegranych, Tatarów, zostały zapewne rozszarpane przez zwierzęta, zwłoki znaczniejszych Rusinów przewieziono do miejsc ich urodzenia, a o ciała zwykłych ludzi nikt się nie troszczył. Były prowadzone badania georadarowe, ale na miejscu bitwy nie znaleziono żadnych pochówków. Możliwe, że wielkie odkrycie czeka nas w przyszłości - mówi Aleksiej Woroncow.

Muzeum realizuje obecnie ciekawy eksperyment. Na części terenu (placówka opiekuje się obszarem o powierzchni 3 tysięcy hektarów) sadzona jest trawa stepowa i drzewa, jakie rosły tam w XIV wieku. Praca jest przewidziana na szereg lat, ale dzięki niej w przyszłości odwiedzający muzeum - rezerwat przyrody będą mogli na własne oczy zobaczyć, jak kiedyś wyglądała okolica.

Samo Muzeum Historii Wojskowości i Rezerwat Natury Kulikowe Pole powstało w 1965 roku. Właśnie od tego czasu zaczęło się kompleksowe badanie i renowacja pola bitwy oraz zabytków, jakie są na jego terenie. W 1980 roku miały miejsce uroczyste obchody 600-lecia bitwy.

Od 1996 roku placówka, którą rocznie odwiedza 100 tysięcy osób, jest częścią muzeum federacyjnego. Ma ono cztery filie: w Tule, w Epifanie (miasto leżące najbliżej pola bitwy), na Czerwonym Wzgórzu (tu znajduje się cerkiew) oraz Monastyrszczyźnie (XIX-wieczne miejsce pochówku rosyjskich żołnierzy; jest tam też ekspozycja poświęcona m.in. ruskiej i tatarskiej sztuce wojennej XIV wieku). W planach jest budowa nowego obiektu na potrzeby wystawiennicze.

Posłuchaj, co eswiatowid.pl powiedziała Maria Woroncowa, która kieruje działem wystawowym  muzeum-rezerwatu Kulikowe Pole:

Nagranie i montaż: Agnieszka Jarzębska

Tłłumaczenie: Inesa Janta - Lipińska

Zdjęcia pochodzą z archiwum muzeum bitwy na Kulikowym Polu

***

W październiku, z inicjatywy Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie, została zawiązana Europejska Sieć Muzeów Pól Bitewnych. Akces do sieci złożyło m.in. kulikowskie muzeum.

W cyklu Pola bitew prezentowaliśmy już nagrania związane z bitwą pod Grunwaldem i Muzeum Bitwy Grunwaldzkiej w Stębarku, Muzeum Oręża Polskiego w Kołobrzegu oraz Pomnikiem - Mogiłą Pokoju, który upamiętnia bitwę pod Austerlitz/Sławkowem:

- Grunwald. Trop prowadził do kaplicy

- Grunwald. Zwęglone kości i rękawica

- Grunwald. Wśród poległych była kobieta

- Grunwald. Antropologiczne zagadki

- Grunwald. Pomnik historii

- Grunwald. Spojrzenie w przyszłość

- Kołobrzeg

- Pomnik - Mogiła Pokoju