Gazeta
Internet

Witaj,     |  Zaloguj
Nasza społeczność

Logowanie

Dołącz do eKulturalnych
Zapomniałem hasła
Przejdź do eKulturalni.pl
GDZIE JESTEŚ:  E-ŚWIATOWID    Aktualności

Data dodania: 19.09.2014 14:59 Miasto:Olsztyn Kategoria:Społeczeństwo Autor:inf. nadesł, AJ Placówka:Muzeum Warmii i Mazur
Kiedy język i szkoła były namiastką wolności...
Olsztyn, 1935 r. Wojciech Gromadecki z uczniami, fot. mat. prasowe muzeum
Olsztyn, 1935 r. Wojciech Gromadecki z uczniami, fot. mat. prasowe muzeum

Były w naszej historii czasy gdy w szkołach nie można było uczyć się języka polskiego, i kiedy taka możliwość była dla Polaków czymś bardzo ważnym. Przypomina o tym wystawa Szkoły polskie na Warmii i Mazurach (1929-1939) w muzeum w Olsztynie.

Prezentację, która przedstawia historię wszystkich 16 funkcjonujących w regionie placówek i sylwetki 39 pracujących w nich nauczycieli, przygotowano z okazji 85. rocznicy powstania szkół polskich na Warmii i Mazurach. Jej celem, jak podkreślają organizatorzy, jest pokazanie roli szkół w kształtowaniu i podtrzymywaniu polskiej tożsamości i świadomości narodowej. 

"U schyłku 1928 roku rząd pruski przyjął Ordynację dotyczącą uregulowania szkolnictwa dla mniejszości polskiej, która zezwalała na zakładanie i prowadzenie prywatnych szkół z polskim językiem wykładowym. Na jej mocy w latach 1929–1939 powstało szesnaście szkół – piętnaście na Warmii i jedna na Mazurach.

Były to małe placówki o niewielkiej liczbie uczniów, zatrudniające po jednym nauczycielu. Ogółem nauczaniem w języku polskim objętych było około 600 dzieci w wieku od 6 do 14 lat. Pochodziły one z trzydziestu czterech wsi i dwóch miast warmińskich – Barczewa i Olsztyna. Do szkół tych uczęszczały głównie dzieci z rodzin rolników oraz robotników leśnych, rolnych i przemysłowych, a w Olsztynie również z rodzin inteligenckich związanych z ruchem polskim.

Liczba uczniów w szkołach często ulegała zmianom. Powodem były głównie naciski władz niemieckich: rodziców posyłających dzieci do polskiej szkoły m.in. zwalniano z pracy, pozbawiano zasiłków dla rodzin wielodzietnych, wykluczano z korzystania z pomocy zimowej. Zarówno władze, jak i nacjonalistyczne organizacje niemieckie, robiły wszystko, aby doprowadzić do likwidacji polskich placówek.

Poważnym problemem szkół polskich był również brak miejscowej kadry pedagogicznej. Istniała konieczność sprowadzania nauczycieli z Polski, na co potrzebne było specjalne zezwolenie władz, które w każdej chwili mogły je cofnąć i pozbawić nauczyciela prawa pobytu na obszarze Prus Wschodnich. W ciągu dziesięciu lat istnienia szkół przewinęło się przez nie aż trzydziestu dziewięciu pedagogów.

Nauczycielom stawiano wysokie wymagania zawodowe i moralne. Musieli odznaczać się samodzielnością w pracy, zdolnościami organizatorskimi i umiejętnością nawiązywania kontaktów społecznych.
W szkołach polskich obowiązywał niemiecki program nauczania o ograniczonym zakresie wiedzy dotyczącej geografii i historii Polski. Znaczną trudnością w pracy dydaktycznej był brak podręczników, a ich sprowadzeniu z Polski władze pruskie kategorycznie się sprzeciwiały.

W pracy wychowawczej nauczycielom pomagały, rekrutujące się spośród polskiej ludności rodzimej, przedszkolanki. Przedszkola, zwane ochronkami, powstały w niemal wszystkich miejscowościach, w których polskie szkoły były planowane, albo już funkcjonowały. Przedszkolanki przyczyniły się m.in. do powstania na Warmii polskiego harcerstwa, które cieszyło się dużym zainteresowaniem dzieci i młodzieży.

Szkoły polskie oddziaływały również na dorosłych. We wsiach, w których funkcjonowały, zazwyczaj powstawały także biblioteki, świetlice, zespoły artystyczne. Urządzano prelekcje o tematyce wychowawczej, spotkania, zabawy, rozgrywki sportowe, festyny, wieczornice związane z rocznicami historycznymi i narodowymi Polski. Wspólnie słuchano polskiego radia, oglądano filmy oświatowe, czytano polskie książki i prasę.

We wrześniu 1939 roku szkoły polskie zostały zlikwidowane, a ich uczniowie trafili do szkół niemieckich. Nauczycieli aresztowano i osadzono w więzieniach, bądź obozach koncentracyjnych. Mimo krótkiego czasu funkcjonowania szkoły polskie odegrały ważną rolę w kształtowaniu, jak również podtrzymywaniu polskiej tożsamości oraz świadomości narodowej Warmiaków i Mazurów" - czytamy w informacji prasowej.
 
 Ekspozycja pod patronatem kuratorium oświaty w Olsztynie jest prezentowana w Domu Gazety Olsztyńskiej - oddziale Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie. Projekt dofinansowało Muzeum Historii Polski w ramach programu Patriotyzm Jutra 2014.

Podziel się:
Wszelkie prawa do tego tekstu są zastrzeżone. Publikowanie go w całości lub części wymaga zgody Wydawcy.

Kierownik Redakcji: Hanna Laska-Kleinszmidt

tel 55 611 20 69

Jeśli chcesz dodać swój komentarz zaloguj się. Jeśli nie masz jeszcze konta zarejestruj się tutaj.
Komentarze
 
msj
|2014-09-22 22:54:36
Szkoda, że dziś nie ma takich nauczycieli. Nawet jeśli są, to wielka rzadkość. Mój szacunek dla tych wspaniałych ludzi!
MENU

eŚWIATOWID W LICZBACH

 

Publikacji: 12089
Galerii: 307
Komentarzy: 1354

 


Liczba odwiedzin: 11415384

KONTAKT Z REDAKCJĄ

Wydawca:

Centrum Spotkań Europejskich
"ŚWIATOWID"

pl. Jagiellończyka 1
82-300 Elbląg
tel.: 55 611 20 50
fax: 55 611 20 60

 

Redakcja:
redakcja@eswiatowid.pl
tel.: 55 611 20 69

Administrator systemu:
adm@swiatowid.elblag.pl
 

 

 


 

 

Projekt dofinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Warmia i Mazury na lata 2007 - 2013 

oraz budżetu samorządu województwa warmińsko - mazurskiego.