W książce autor przedstawia reakcje hierarchów diecezji, od rządów ks. Teodora Benscha (1945–1951) do bp. Edmunda Piszcza (1985–1989) na kluczowe decyzje władz państwowych godzące w działalność Kościoła oraz wydarzenia istotne dla relacji państwo - Kościół. Opisano stosunek biskupów do ruchu „księży patriotów” oraz organizacji katolickich kontrolowanych przez władze.

Odtworzono przede wszystkim charakter korespondencji i rozmów prowadzonych z przedstawicielami aparatu partyjno-państwowego. Scharakteryzowano ponadto relacje rządców diecezji z działaczami NSZZ „Solidarność” i innych struktur opozycyjnych wobec komunistów. Wiele uwagi poświęcono stosunkowi biskupów do przełomowych wydarzeń o znaczeniu ogólnopolskim, takich jak protesty robotnicze w grudniu 1970 r. i czerwcu 1976 r., nowelizacja konstytucji, zmiany na szczytach władzy PRL, strajki z lata 1980 r., powstanie NSZZ „Solidarność”, wprowadzenie stanu wojennego czy wreszcie wybory parlamentarne z 1989 r. Uwzględniono też sprawy regionalne: tymczasowość administracji kościelnej diecezji warmińskiej, budowę nowego gmachu seminarium duchownego, strajk w Olsztyńskich Zakładach Graficznych „OZGraf”, internowanie lokalnych działaczy opozycji solidarnościowej, powołanie Klubu Inteligencji Katolickiej i Warmińskiego Klubu Katolików w Olsztynie, śmierć studenta Marcina Antonowicza.

Dr KRZYSZTOF ANDRZEJ KIERSKI jest pracownikiem naukowym Delegatury Instytutu Pamięci Narodowej w Olsztynie. Autorem kilkudziesięciu artykułów naukowych i rozdziałów w zbiorowych monografiach. Jego badania naukowe koncentrują się wokół powojennej historii Warmii i Mazur, ze
szczególnym uwzględnieniem stosunków na linii państwo-Kościół katolicki oraz działalności aparatu bezpieczeństwa w latach 1945–1989. Ponadto jest znany w Olsztynie i w regionie z różnego rodzaju wykładów, prelekcji, ale także udzielanych mediom komentarzy i wywiadów z zakresu historii XX wieku.