Jest takie motto życiowe: - „jeśli dostajesz cytrynę, zrób z niej lemoniadę”. I tak chyba stało się w Elblągu. Tą cytryną było zniszczone podczas wojny i całkowicie rozebrane 15 lat później Stare Miasto, a lemoniadą – nieznane dotąd na świecie w tej skali badania archeologiczne średniowiecznego miasta. Dały one nowe spojrzenie na historię miast hanzeatyckich i około miliona wykopanych zabytkowych przedmiotów i ich fragmentów.
Do połowy lat 50-tych XX wieku najcenniejsze centra polskich miast odbudowywano w formie historycznej, później według koncepcji modernistycznych. Ale nigdzie, poza Warszawą nie prowadzono kompleksowych badań archeologicznych. Elbląg nie załapał się na żadną formę odbudowy starówki, mimo iż pierwszy powojenny konserwator zabytków – inż. Włodzimierz Sierzputowski energicznie zabiegał o rekonstrukcję choćby najcenniejszych tylko kamienic. W roku 1960 wyburzono resztki ruin, grunt zniwelowano i założono wielki zieleniec obejmujący obszar dawnego Starego Miasta. Owszem, w latach 70-tych sprowadzono archeologów, ale tylko na wycinkowe prace w obrębie dawnego klasztoru dominikanów i zamku. W tym drugim miejscu gdańscy archeolodzy nic nie znaleźli, wobec czego podziękowano im, kończąc współpracę.
Przełomem było objęcie przez Marię Lubocką-Hoffmann funkcji wojewódzkiego konserwatora zabytków. Jej ambicją stała się odbudowa Starego Miasta na historycznym planie z zachowaniem dawnych proporcji zabudowy oraz rekonstrukcja najcenniejszych kamienic. Budowę miało poprzedzić przebadanie terenu przez archeologów. Nie było to łatwe zadanie, gdyż wcześniej nikt w Polsce nie prowadził tak szeroko zakrojonych prac. Wyjątkiem był renesansowy Zamość, gdzie zespół pod kierownictwem Tadeusza Nawrolskiego przebadał obszar rynku i fortyfikacji. Szczęśliwie, prace w Zamościu właśnie kończono i Tadeusz Nawrolski mógł przenieść się do Elbląga. Późną jesienią 1979 roku ruszyły pierwsze prace ziemne przygotowujące teren pod wejście archeologów.
Więcej na ten temat dowiedzą się Państwo z wyświetlonych w kinie filmów i od dr Grażyny Nawrolskiej, która po śmierci męża przejęła kierowanie badaniami archeologicznymi Starego Miasta Elbląga i która poprowadzi listopadowe spotkanie z cyklu „Elbląg na dużym ekranie”. Będzie to też okazja do poznania najnowszej książki Grażyny Nawrolskiej pt.: „Powracająca przeszłość Starego Miasta w Elblągu” i zdobycia autografu autorki.
Seans pt. „Archeolodzy na Starym Mieście” odbędzie się w środę, 6 listopada o godz. 18:00 w Kinie Światowid. Spotkanie wyjątkowo poprowadzi dr Grażyna Nawrolska. Organizatorami cyklu „Elbląg na dużym ekranie” jest Centrum Spotkań Europejskich Światowid i telewizja TRUSO.TV, partnerami Elbląskie Towarzystwo Kulturalne, Polskie Towarzystwo Historyczne o. w Elblągu i stowarzyszenie Polskie Telewizje Lokalne i Regionalne w Elblągu. Patroni medialni, to Dziennik Elbląski oraz Elbląska Gazeta Internetowa „Portel”. Wstęp wolny.