Gazeta
Internet

Witaj,     |  Zaloguj
Nasza społeczność

Logowanie

Dołącz do eKulturalnych
Zapomniałem hasła
Przejdź do eKulturalni.pl
GDZIE JESTEŚ:  E-ŚWIATOWID    Aktualności

Data dodania: 13.04.2017 08:49 Miasto:Elbląg Kategoria:KULTURA LUDOWA Autor:Ewelina Bober, EB Placówka:Brak
Pisanka, czyli symbol Wielkanocy

Jajko jest głównym symbolem Wielkanocy. Wiąże się z nim wiele obyczajów, przede wszystkim ten, że powinno się je zdobić. Zwyczaj malowania pisanek swoimi korzeniami sięga starożytnych czasów i od tamtego momentu zmienił się tylko sposób ich ozdabiania. Dawniej wierzono, że pisanka wielkanocna może przynieść szczęście, miłość, a także leczyć ludzi.

Według tradycji tylko kobiety zajmowały się zdobieniem pisanek. Zbierały się często w jednej izbie, do której zakaz wejścia mieli mężczyźni. Gdy któryś z nich wszedł do środka, kobiety go wypędzały i odczyniały urok sypiąc sól lub spluwając. Używano różnorodnych metod do dekoracji pisanek. Jedną z najczęściej stosowanych technik było malowanie jaj na jednolity kolor. Jaja te nazywano kraszankami, malowankami lub byczkami. Nazwa pochodzi od słowa krasa, co oznacza „barwa”, a słowo krasić oznacza „barwić”, „zdobić”, „natłuszczać”. Dawniej pisanki barwiono za pomocą naturalnych barwników, a ich kolorystyka miała ściśle określoną symbolikę. Najczęściej używanymi kolorami był zielony, uzyskiwany z wywaru młodych pędów jęczmienia, pszenicy lub niektórych ziół, kolor brązowy otrzymywano z łusek cebuli, a barwnik czerwony z olchowych szyszek. Z naturalnych barwników można było uzyskać niemal każdą barwę i kolory pochodne. Kobiety, aby przygotować barwnik, musiały zbierać surowce przez cały rok. Zewnętrzny połysk był efektem końcowym, uzyskiwanym za pomocą cienkiej warstwy oliwy.

Kolejna metoda polegała na zdobieniu powierzchni jajka wzorem z roztopionego wosku, który po wyschnięciu nie przyjmował pigmentu. Po naniesieniu wosku wkładano jajko do barwnika, który zabarwia miejsca bez wosku. Najciekawsze efekty uzyskiwano za pomocą narzędzia w kształcie lejka, który umożliwiał naniesienie cienkiej i równej linii. Oprócz lejka używano również szpilki, ostrego gwoździa, cienkich nożyczek, blaszki lub żyletki. Za ich pomocą można było wykonać ornament, napis lub wiersz. Jaja zdobione tą techniką nazywamy pisankami. Dziś jednak nazwa ta odnosi się do wszystkich jajek ozdabianych każdą znaną metodą.

Tradycyjne wzornictwo było silnie związane z motywami  roślinnymi np. gałązkami, kwiatami, drzewkami, przedstawiało również gwiazdy, krzyże, swastyki. Dopiero druga połowa XIX wieku przynosi zmiany w metodzie ozdabiania jaj. Pomału zostają wyparte słynne kraszanki, które zastępują malownicze pisanki. Okres ten zasłynął w tradycji malowania jaj, jako wiek najbogatszych zdobień.

Wielkanocnymi jajami obdarowywano rodzinę. Jako pierwsi otrzymywali je najbliżsi, później dzieci chrzestne, a następnie przyjaciele rodziny. Pisanki kładziono na grobach na dowód wyrazu pamięci o bliskich zmarłych. Z wielkanocnymi jajami wiążą się również gry i zabawy. Jedna z nich zwana była „na wybitki”, polegała na zderzaniu ze sobą dwóch jaj, a wygrywał ten, którego jaj się nie stłukło. Pisanki pełniły również funkcję wykupu w trakcie dyngusu czy smagania.  

Podziel się:
Wszelkie prawa do tego tekstu są zastrzeżone. Publikowanie go w całości lub części wymaga zgody Wydawcy.

Kierownik Redakcji: Hanna Laska-Kleinszmidt

tel 55 611 20 69

Jeśli chcesz dodać swój komentarz zaloguj się. Jeśli nie masz jeszcze konta zarejestruj się tutaj.
MENU

eŚWIATOWID W LICZBACH

 

Publikacji: 12107
Galerii: 307
Komentarzy: 1354

 


Liczba odwiedzin: 11459374

KONTAKT Z REDAKCJĄ

Wydawca:

Centrum Spotkań Europejskich
"ŚWIATOWID"

pl. Jagiellończyka 1
82-300 Elbląg
tel.: 55 611 20 50
fax: 55 611 20 60

 

Redakcja:
redakcja@eswiatowid.pl
tel.: 55 611 20 69

Administrator systemu:
adm@swiatowid.elblag.pl
 

 

 


 

 

Projekt dofinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Warmia i Mazury na lata 2007 - 2013 

oraz budżetu samorządu województwa warmińsko - mazurskiego.