- W miastach generalnie nie ma już czynnych cmentarzy wokół kościołów, natomiast często nie zdajemy sobie sprawy, że przez cały czas chodzimy po tych cmentarzach. Bo to, że w tej chwili nie ma już nagrobków i widocznych śladów pochówków, to wcale nie znaczy, że tych pochówków nie ma pod ziemią - mówi dr hab. Małgorzata Grupa* z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu.
Małgorzata Grupa należy do najbardziej znanych polskich archeologów. Specjalizuje się w archeologii średniowiecza i nowożytności, archeologii podwodnej, konserwacji tkanin, skóry, drewna, metalu, kości, a także zabytków o tzw. złożonych strukturach surowcowych.
Wykonała konserwację i analizę m.in. szat Anny Wazówny (które złożono do grobu w czasie uroczystości pogrzebowych w 1996 roku), sukni z grobu ze Strzelna, szat grobowych - liturgicznych i świeckich - z Lublina (za co otrzymała nagrodę Unii Europejskiej - Europa Nostra 2002) i Lubinia, tkanin z Gdańska, Torunia, Szczecina, Inowrocławia, Kałdusa, Gruczna, Dąbroszyna, Brzozy.
Brała udział w wykopaliskach w konkatedrze św. Jana Ewangelisty w Kwidzynie, których celem było odnalezienie miejsca wiecznego spoczynku bł. Doroty z Mątowów, zmarłej w Kwidzynie w 1394 roku. W czasie tych badań odkryto szczątki - jak się później okazało - trzech wielkich mistrzów zakonu krzyżackiego: Wernera von Orseln, Ludolfa Koenig von Wattzau oraz Henryka von Plauena, którzy godność wielkich mistrzów sprawowali w XIV i XV wieku.
Dr Grupa wykonała dokumentację konserwatorską artefaktów z żydowskich obozów koncentracyjnych w Bełżcu i Sobiborze. A za konserwację zabytków wydobytych z grobów polskich żołnierzy zamordowanych przez NKWD w Katyniu, Charkowie i Miednoje otrzymała nadany przez prezydenta RP Srebrny Krzyż Zasługi. W lipcu, już kolejny raz, powróci do Gniewa (województwo pomorskie).
- Badania archeologiczne na terenie dawnego cmentarza i w kościele św. Mikołaja w Gniewie trwają już kilka sezonów. Ich wyniki układają się nie tylko w opowieść o danej populacji konkretnej miejscowości i okolicy, ale też o architekturze, kontaktach handlowych itd. W tutejszych pochówkach pojawiło się np. najwięcej przypadków syfilisu, jakie do tej pory odnotowaliśmy w czasie badań - mówi archeolog:
This text will be replaced
Mimo wcześniejszych oczekiwań, w kościele w Gniewie nie znaleziono krypty Radziwiłłów, ale udało się tam odkryć ponad 500 gatunków jedwabi!
- O wynikach naszych badań opowiada specjalna publikacja. Podobnie było w przypadku wykopalisk w Kwidzynie. Tego rodzaju książki promują też dane miejsca - mówi dr Grupa. - Staramy się również ludziom przedstawić te historie poprzez wykonywanie kopii strojów, które po wydobyciu z miejsc badań konserwujemy i rekonstruujemy w związku z tym, że moja ekipa jest dwuzawodowa - jesteśmy archeologami i konserwatorami zabytków archeologicznych. W tej chwili mamy kolekcję historii mody liczącą 20 strojów męskich i damskich. Dzięki niej możemy np. opowiadać o historii koronek czy peruk:
This text will be replaced
Kolejne miejsca i sezony wykopaliskowe przynoszą nowe, często zaskakujące informacje, których nie ma w źródłach pisanych, jak choćby ta, że kurtki puchowe nie są wynalazkiem XX wieku.
A w planach Małgorzaty Grupy są badania w Plutach, wsi w powiecie braniewskim, w gminie Pieniężno, gdzie znajdują się nowożytne pochówki protestantów. Przy okazji będzie to szansa na opowieść o historii... sztucznych kwiatów:
This text will be replaced
Rozmawiała Agnieszka Jarzębska