Gazeta
Internet

Witaj,     |  Zaloguj
Nasza społeczność

Logowanie

Dołącz do eKulturalnych
Zapomniałem hasła
Przejdź do eKulturalni.pl
GDZIE JESTEŚ:  E-ŚWIATOWID    Aktualności

Data dodania: 18.02.2013 23:55 Kategoria:Kącik Seniora Autor:Igusia Placówka:Brak
Religie i narody Podlasia. Szlak Tatarski.

Tatarzy polscy stanowią grupę etniczną, pozbawioną wszelkich cech mniejszości narodowej. Wielu z nich uważa się nie tylko za obywateli Rzeczypospolitej, ale także za Polaków.

 

Podlasie to malowniczy, świat polsko-białoruskiego pogranicza, cichych wiosek wśród pól i pagórków oraz wielowiekowych lasów. Wiele tu dziewiczych  terenów o wspaniałych walorach przyrodniczych, krajobrazowych i kulturowych. Sporo tu zabytków budownictwa ludowego, wiejskiej architektury drewnianej, dworków i zaścianków. Zachowała się tradycyjna twórczość ludowa i rzemiosło oraz życzliwość i gościnność mieszkańców.Na każdym kroku natkniemy się na ślady wielowiekowego współżycia różnych ludów, wyznawców wielu religii i ras. Tu  już w XVIII wieku,  płot w płot mieszkali, Polacy, Żydzi, Litwini, Rosjanie, Białorusini, Ukraińcy, Ormianie, Niemcy,Holendrzy, Karaimowie  i Tatarzy. Wyznawali: katolicyzm, prawosławie, islam, część była unitami, protestantami, judaistami. Obok cerkwi, kościołów, synagog, zborów ewangelickich i kenesy karaimskiej stawiane były meczety. W tej swoistej wieży Babel powstał nawet specyficzny język białostocki, który jest mieszaniną języków wszystkich narodów zamieszkujących te tereny.

Najbarwniejszą i najbardziej egzotyczną mniejszością narodową, kulturową i religijną byli tu Tatarzy. Do dzisiaj na Podlasiu żyją  potomkowie Tatarów osadzonych tu przez Jana III Sobieskiego w XVII w. Są to potomkowie tzw. Lipków, o których to pisał polski Tatar Henryk Sienkiewicz w powieści„Pan Wołodyjowski”. Zachowali oni swą odrębność wyznaniową, kulturową oraz zwyczaje i obrzędy. Oni właśnie czynią ten region najbardziej egzotycznym miejscem w Polsce. I nic dziwnego, że jedną z największych turystycznych atrakcji Podlasia jest Szlak Tatarski.  O jego utworzeniu zadecydowały nie tylko bogate dzieje Tatarów, ale również walory przyrodniczo – krajobrazowe tego regionu.

 

Szlak Tatarski biegnie poprzez malownicze Wzgórza Sokólski z charakterystycznymi wiatrakami, Puszczę Knyszyńską z przyrodą podobną do południowej tajgi, ze wspaniałą sosną masztową i licznymi źródliskami oraz Pagórki Nadświsłockie i malowniczą opanowaną przez bobry dolinę rzeki Nietupy.

 

Szlak obejmuje szereg miejscowości podlaskich związanych historycznie, architektonicznie oraz współcześnie z kulturą tatarską i religią muzułmańską. Prowadzi przez dawne wsie i folwarki tatarskie. Można tu zwiedzić meczety, mizary, spotkać prawdziwych Tatarów i zapuścić się w ostępy Puszczy Knyszyńskiej, jednego z ostatnich, naprawdę dzikich terenów leśnych w Polsce.

Wędrując szlakiem, w osadach i wioseczkach zagubionych wśród pól i malowniczych wzniesień oraz ostępach leśnych spotykamy ślady również innych kultur i religii.  Ten region to swoisty tygiel kulturowy.Tutaj, gdzie „wrony zawracają”, obok siebie od wielu lat stoją katolickie kapliczki, prawosławne krzyże i arabskie półksiężyce. Całość stanowi niesamowity, niewiarygodny, przepiękny obrazek jak z bajki. Ma się wrażenie, że świat się tu jakby zatrzymał, że jest to inny kraj, taki trochę właśnie bajkowy, jakby z opowiadań babci. To autentyczne przeniesienie się w czasie.

 

Główne miejscowości na szlaku to Kruszyniany i Bohoniki. Najważniejsze miejsca dla polskich Tatarów. Tutaj mają oni swoje meczety i cmentarze tzw. mizary.

 

Kruszyniany to dawna wieś tatarska leżąca na wschodnim krańcu Puszczy Knyszyńskiej. Tatarzy osiedlili się tutaj w XVI w. Folwark należał do płk. Krzeczkowskiego. Do dzisiaj zachował się XVI wieczny układ wsi -  typowej ulicówki. Większość budynków mieszkalnych i gospodarczych pochodzi z końca XIX i początku XX wieku. W Kruszynianach znajduje się najstarsza w Polsce świątynia muzułmańska z końca XVIII wieku.  Meczet jest drewniany, wzniesiony na planie prostokąta, z dwoma wieżami. To jedyny w swoim rodzaju przykład połączenia tradycji islamu z lokalnym budownictwem sakralnym. Architekturą nawiązuje do drewnianych kościołów północno-wschodniej Polski.Obok meczetu znajduje się  mizar - cmentarz muzułmański, założony około 1700 r. z najstarszym nagrobkiem z końca XVII wieku.

We wsi znajduje się również cmentarz prawosławny, pięknie położony na wzgórzu z centralnie umieszczoną cerkwią.

 

Pomimo tego, że w samej wsi mieszkają tylko trzy rodziny tatarskie meczet jest nadal czynny. Najwięcej wiernych (głownie z Białegostoku i okolic) przybywa do Kruszynian z okazji dwóch głównych świąt muzułmańskich Ramazan Bajram oraz Kurban Bajram.

A ponieważ Kruszyniany stały się bardzo znane i popularne meczet codziennie odwiedz wielu turystów. Po meczecie oprowadza młody Tatar, potomek tutejszych Tatarów. Popularność Kruszynian spowodowała, że we wsi jest gdzie spać i jeść. Jest gospoda, pensjonat i gospodarstwa agroturystyczne.  Można tu zjeść tradycyjne tatarskie potrawy, uczestniczyć w warsztatach gotowania specjałów tatarskich, pojeździć konno, przespać się w jurcie tatarskiej.

 

Bohniki   - największą atrakcją jest tu drewniany meczet z II poł. XIX w. przypominający małą cerkiew. Znajduje się tu ponadto największy cmentarz muzułmański w Polsce. Pierwszych zmarłych pochowano tu trzy wieki temu. Najstarszy zidentyfikowany kamień nagrobny pochodzi z 1786 roku. Wejście na Mizar stanowi okazała brama, na której widnieją napisy w trzech językach: arabskim, białoruskim i polskim. Starsze mogiły mają charakterystyczną konstrukcję, składającą się z dwóch kamieni nagrobkowych – u głowy i u stóp zmarłego. Wszystkie mogiły zwrócone są w kierunku Mekki - świętego miasta muzułmanów. Do dzisiaj zachowały się tutaj tradycyjne obrzędy, zwłaszcza w okresie świąt muzułmańskich.

 

Na trasie orientu znajduje się również bardzo interesująca miejscowość Krynki. Tu jak nigdzie,  poznamy specyfikę terenów pogranicza - zbiorowiska wielu narodowości, kultur i religii. 

 

Krynki -  bardzo urokliwa miejscowość, położona na Wzgórzach Sokólskich w szerokiej kotlinie nad rzeczką Krynką i zalewem. Zalew to sztuczny zbiornik z wysepką na środku, na której znajduje się ostoja dla dzikiego ptactwa i bobrów.

Krynki to miasteczko królewskie z niesamowitą historią - tu Jagiełło ponad 550 lat temu spotkał się z wielkim księciem litewskim Witoldem, tu w 1509 roku Zygmunt August dał osadzie prawo miejskie, tędy przez pięć wieków biegł szlak z Krakowa do Wilna, tu wreszcie działały 144 zakłady garbarskie i faktorie handlowe. Tatarskich pamiątek tu niewiele, ale za to warto pójść śladami mieszkańców Krynek -Żydów. Do II wojny światowej Krynki liczyły około 10 tys. mieszkańców, z czego  90% stanowili Żydzi. Po wejściu Niemiec w 1941 w Krynkach utworzono getto żydowskie. Większość Żydów miejscowych została wymordowana w Treblince, a miasto zniszczone w 70%.

 

Krynki znane są z ronda i wody mineralnej  "Krynka" . Tylko tutaj jest jedyne w Polsce i drugie w Europie po Paryżu rondo w kształcie gwiazdy z naroży której wychodzi 12 ulic. Środek owej gwiazdy był niegdyś rynkiem obecnie znajduje się tam skwer. Ulice powiązane są ze sobą siecią przecznic i wąskich zaułków.  Ze względu na taki układ przestrzenny, Krynki nazywane były kiedyś „Paryżem Podlasia”. 

Dzisiaj przeważają tu budowle drewniane, głównie przedwojenne. Nie ma wiele zabytków, ale na uwagę zasługuje: żydowskie cmentarz, cmentarz prawosławny z XVII w. z cerkwią oraz neogotycki kościół Świętej Anny i dzwonnica  z 1913 r.  W Krynkach znajdują się również dwie dawne synagogi  (chasydzka i kaukaska) oraz ruiny Wielkiej Synagogi. 

 

Szlak Tatarski prowadzi jeszcze przez wiele miejscowości m.in Sokółkę, Cimicze, Górkę, Malawicze, Talkowszczyznę. Kończy się w Białymstoku, gdzie w   Muzeum Historycznym  mamy okazję zobaczyć orientalne pamiątki po Tatarach na Podlasiu. 

 

Szlak Tatarski można uznać za polski markowy produkt turystyczny. Kawałek  Orientu z regionalnymi potrawami – pysznymi pierekaczewnikiami, kołdunami i wspaniałą ciszą. Pozwala on zetknąć się z tatarską tradycją oraz odetchnąć od miejskiego zgiełku, chłonąc wspaniałą atmosferę podlaskich wsi, dawnych wsi tatarskich, dawnych Kresów.

Dzisiaj jest to teren na nowo odkrywany. Jego wyjątkowość i niepowtarzalność w skali kraju i świata docenia coraz więcej turystów.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Szlak Tatarski Mały(niebieski) – Kruszyniany, Józefowo, Królowe Stojło, WaliłyStacja – 19km.

Szlak Tatarski Duży(zielony) -  Sokółka, Bohoniki, Kamionka Stara, Wierzchlesie, Talkowszczyzna, Świdziałówka Nowa, Górany, Nietupa, Kruszyniany – 57km.

Inny Szlak Tatarski – Sokółka, Bohoniki, Malawicze Górne, Krynki, Kruszyniany, Supraśl, Białystok - 54km.

Region Podlaskiego Szlaku Tatarskiego -  Białystok, Malawicze, Bobrowniki, Krynki, Białogórce, Górkę , Żylicze, Ciumicze, Leszczany i Supraśl, który liczy 150km.

Podziel się:
Wszelkie prawa do tego tekstu są zastrzeżone. Publikowanie go w całości lub części wymaga zgody Wydawcy.

Kierownik Redakcji: Hanna Laska-Kleinszmidt

tel 55 611 20 69

Jeśli chcesz dodać swój komentarz zaloguj się. Jeśli nie masz jeszcze konta zarejestruj się tutaj.
MENU

eŚWIATOWID W LICZBACH

 

Publikacji: 12105
Galerii: 307
Komentarzy: 1354

 


Liczba odwiedzin: 11457864

KONTAKT Z REDAKCJĄ

Wydawca:

Centrum Spotkań Europejskich
"ŚWIATOWID"

pl. Jagiellończyka 1
82-300 Elbląg
tel.: 55 611 20 50
fax: 55 611 20 60

 

Redakcja:
redakcja@eswiatowid.pl
tel.: 55 611 20 69

Administrator systemu:
adm@swiatowid.elblag.pl
 

 

 


 

 

Projekt dofinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Warmia i Mazury na lata 2007 - 2013 

oraz budżetu samorządu województwa warmińsko - mazurskiego.