Zamiast pełnych zdań - krótkie, proste komunikaty, językowa bylejakość i niestaranność, zalew wulgaryzmów, ubożejący zasób słownictwa - każdy z nas doświadcza tego, o czym z niepokojem mówią specjaliści: szczególnie w ostatnich latach polski język pisany i mówiony bardzo się zmienia. Na niekorzyść. O tym warto i trzeba rozmawiać.
W programie Kongresu Języka Polskiego znalazły się m.in. wystąpienia na temat języka i tożsamości narodowej, języka w kościołach różnych wyznań, etyki słowa, językowych wzorców, a także tego jak uczy się polskiego w szkole i jak mówią na co dzień różne grupy Polaków (w tym uczniowie, celebryci, prezesi czy komentatorzy sportowi).
Interesująco zapowiadają się również inne wątki kongresu. Jego uczestnicy będą dyskutować o tym, jak wygląda język polski poza Polską, jaki jest język współczesnej nauki, polityki, literatury, środków masowego przekazu, mniejszości narodowych i etnicznych oraz jak mówi się w urzędach, sądach czy teatrze. Nie zabraknie panelu poświęconego polszczyźnie w twórczości Czesława Miłosza. Mamy wszak Rok Czesława Miłosza.
Na zakończenie, w czasie specjalnej gali, zostaną przyznane tytuły Ambasadora Polszczyzny. Ambasadorem Polszczyzny w Mowie zostanie wybitna aktorka Danuta Szaflarska, Ambasadora Polszczyzny w Piśmie - pisarka Olga Tokarczuk, Młodym Ambasadorem Polszczyzny - poeta, prozaik i tłumacz Jacek Dehnel, a Ambasadorem Polszczyzny Regionalnej - aktor i kompozytor Krzysztof Dzierma. Tytuł Ambasadora Polszczyzny poza Granicami Kraju, którzy przyznaje Senat RP, otrzyma tłumacz z Petersburga prof. Światosław Świacki, zaś tytuł Wielkiego Ambasadora Polszczyzny - pośmiertnie - Krystyna Bochenek.
Kongres Języka Polskiego zakończy się w piątek.
***
A oto szczegółowy program Kongresu Języka Polskiego
środa, 4 maja
Śląski Urząd Wojewódzki, ul. Jagiellońska 25, Katowice
Obrady plenarne
Sesja przedpołudniowa
11.00-11.30 Rozpoczęcie obrad
11.30-12.00 Język polski a tożsamość narodowa w perspektywie historycznej - prof. Janusz Tazbir
12.00-12.30 Etyka słowa - prof. Jerzy Bartmiński
12.30-13.00 Przerwa na kawę
13.00-14.00 Dyskusja
Sesja popołudniowa
16.00-16.20 Polszczyzna różnych pokoleń - prof. Jan Miodek
16.20-16.40 Norma wzorcowa polszczyzny - prof. Andrzej Markowski
16.40-17.00 Przerwa na kawę
17.00-18.00 Dyskusja
18.00-18.40 Polszczyzna prywatna - panel dyskusyjny; prowadzenie: prof. Jacek Warchala; uczestnicy: prof. Aldona Skudrzyk, dr Agnieszka Graff, Bartłomiej Chaciński
18.40-19.30 Dyskusja do panelu
czwartek, 5 maja
Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Śląskiego ul. Bankowa 11b, Katowice
Obrady w sekcjach
Sesje przedpołudniowe
Sekcja 1. Polszczyzna w szkole (kierownik sekcji: prof. Tadeusz Zgółka)
9.00-9.20 (Nie)kompetencje językowe - dr Michał Ratajczak
9.20-9.40 Dydaktyka szkolna języka polskiego jako ojczystego w perspektywie europejskiej - prof. Tadeusz Zgółka
9.40-10.00 Gwara uczniowska (szkolna) w poszukiwaniu inspiracji - prof. Halina Zgółkowa
10.00-10.20 Podręcznik szkolny - pomoc czy przeszkoda w opanowaniu przez uczniów wiedzy i umiejętności (komunikatywność i funkcjonalność) - dr Danuta Krzyżyk, prof. Helena Synowiec
10.20-10.50 Przerwa na kawę
10.50-13.00 Dyskusja
Sekcja 2. Polszczyzna w Kościołach i ruchach religijnych (kierownik sekcji: ks. prof. Wiesław Przyczyna)
9.00-9.20 Język polski w Kościele katolickim - archaiczny czy nowoczesny, wzniosły czy potoczny, żargon czy nowomowa? - prof. Renata Przybylska, ks. prof. Wiesław Przyczyna
9.20-9.40 Kościoła prawosławnego kłopoty z językiem - Anna Czerewacka, ks. dr Henryk Paprocki
9.40-10.00 Słowo jako źródło mądrości i życia? O niepoprawnie poprawnym języku polskich protestantów - dr Joanna Koleff-Pracka, ks. dr Adrian Korczago
10.00-10.20 Od scjentologów do wiccan. O atrakcyjności języka nowych ruchów religijnych - prof. Zbigniew Pasek, prof. Katarzyna Skowronek
10.20-10.50 Przerwa na kawę
10.50-13.00 Dyskusja
Sekcja 3. Polszczyzna PR-u (kierownik sekcji: prof. Jerzy Bralczyk)
9.00-9.20 Psychologiczne aspekty języka perswazji - prof. Dariusz Doliński
9.20-9.40 Ekspert, rzecznik czy przywódca: Jak rozmawiają prezesi - dr Marek Kochan
9.40-10.00 Asystenci, konsultanci i specjaliści, czyli obraz rynku pracy w świetle nazw stanowisk i funkcji - dr hab. Piotr Mamet
10.00-10.20 Neurolingwistyczne programowanie i inne technologie perswazji, czyli powrót retoryki tylnymi drzwiami - dr hab. Adam Skibiński
10.20-10.50 Przerwa na kawę
10.50-13.00 Dyskusja
Sekcja 4. Polszczyzna w kulturze popularnej (kierownik sekcji: prof. Jerzy Bralczyk)
9.00-9.20 Jakim językiem mówią polscy celebryci? - prof. Wiesław Godzic
9.20-9.40 Język tabloidów - dr Jacek Wasilewski
9.40-10.00 Hip-hop: współczesny wariant kultury oralnej - dr Mirosław Pęczak
10.00-10.20 Język transmisji sportowych - dr Mariusz Czubaj
10.20-10.50 Przerwa na kawę
10.50-13.00 Dyskusja
Sekcja 5. Polszczyzna za granicą (kierownik sekcji: prof. Walery Pisarek)
9.00-9.20 Kto i gdzie dawniej uczył (się) języka polskiego jako obcego? - prof. Anna Dąbrowska
9.20-9.40 Aktualna sytuacja w nauczaniu i testowaniu znajomości języka polskiego jako obcego - prof. Władysław Miodunka
9.40-11.00 Dyskusja
11.00-11.20 Przerwa na kawę
11.20-12.00 Język polski poza Polską - panel dyskusyjny; prowadzenie: prof. Władysław Miodunka; uczestnicy: prof. Jolanta Tambor, prof. Anna Dąbrowska, Światosław Świacki
12.00-13.00 Dyskusja
Sekcja 6. Polszczyzna w twórczości Czesława Miłosza (kierownicy sekcji: dr Jarosław Klejnocki, Jerzy Sosnowski)
9.00-9.40 Panel dyskusyjny; prowadzenie: dr Jarosław Klejnocki, Jerzy Sosnowski; uczestnicy: prof. Piotr Śliwiński, dr Dariusz Nowacki
9.40-10.00 Przerwa na kawę
10.00-11.30 Dyskusja
Sesje popołudniowe
Sekcja 7. Polszczyzna w literaturze (kierownik sekcji: dr Jarosław Klejnocki)
16.00-16.20 Język poezji współczesnej - prof. Piotr Śliwiński
16.20-16.40 Styl niewidoczny? - dr Dariusz Nowacki
16.40-17.00 Dyskusja
17.00-17.20 Przerwa na kawę
17.20-18.00 "Jakby tu się wyjęzyczyć?" Zmagania polskiej literatury z tworzywem - panel dyskusyjny; prowadzenie: dr Jarosław Klejnocki; uczestnicy: Tomasz Piątek, Dariusz Sośnicki
18.00-19.00 Dyskusja
Sekcja 8. Polszczyzna w nauce (kierownik sekcji: prof. Danuta Ulicka)
16.00-16.20 Czy grozi nam zanik polskiego języka naukowego - próba diagnozy historycznej w kontekście współczesnych procesów globalizacji - prof. Stanisław Dubisz
16.20-16.40 Naukowy język polski wobec metodologii ponowoczesnej - prof. Bożena Witosz
16.40-17.00 Dyskusja
17.00-17.20 Przerwa na kawę
17.20-18.00 Standardy w tworzeniu tekstów naukowych - panel dyskusyjny; prowadzenie: prof. Danuta Ulicka, prof. Stanisław Gajda; uczestnicy: prof. Joanna Kurczewska, prof. Hanna Jadacka, prof. Andrzej Jacek Blikle, dr Stanisław Bajtlik
18.00-19.00 Dyskusja
Sekcja 9. Polszczyzna w urzędach i sądach (kierownik sekcji: prof. Maciej Zieliński)
16.00-16.20 Postępowanie sądowe jako złożony dyskurs - zagadnienia pragmatyki języka prawa - prof. Tomasz Gizbert-Studnicki
16.20-16.40 Polszczyzna w komunikacji prawno-sądowej dawnej Rzeczypospolitej - dr hab. Irena Szczepankowska
16.40-17.00 Dyskusja
17.00-17.20 Przerwa na kawę
17.20-18.00 Językowe przeszkody i ułatwienia w komunikowaniu się obywatela z sądami i urzędami - panel dyskusyjny; prowadzenie: prof. Maciej Zieliński; uczestnicy: dr hab. Ewa Malinowska, Maciej Strączyński, prof. Marek Zirk-Sadowski, dr hab. Radosław Pawelec, dr Agnieszka Choduń
18.00-19.00 Dyskusja
Sekcja 10. Polszczyzna w nowych mediach (kierownik sekcji: Jerzy Sosnowski)
16.00-16.20 Co język polski zawdzięcza Internetowi? - na podstawie słownictwa internetowego - dr Jan Grzenia
16.20-16.40 Mowa na skróty. Kilka uwag o gramatyzacji, racjonalizacji i infantylizacji na przykładzie języka Internetu - Edwin Bendyk
16.40-17.00 Dyskusja
17.00-17.20 Przerwa na kawę
17.20-18.00 Sieć jako nowe środowisko języka - panel dyskusyjny; prowadzenie: Jerzy Sosnowski; uczestnicy: prof. Dorota Zdunkiewicz-Jedynak, Igor Janke, Marcin Cecko
18.00-19.00 Dyskusja
Sekcja 11. Polszczyzna w polityce (kierownik sekcji: dr Katarzyna Kłosińska)
16.00-16.20 O języku i hegemonii w dyskursie politycznym - Adam Ostolski
16.20-16.40 Na ile sposobów mówimy o sprawach publicznych? - dr Katarzyna Kłosińska
16.40-17.00 Dyskusja
17.00-17.20 Przerwa na kawę
17.20-18.00 Mówienie o polityce - panel dyskusyjny; prowadzenie: prof. Jerzy Bralczyk; uczestnicy: prof. Irena Kamińska-Szmaj, prof. Krystyna Skarżyńska, prof. Paweł Śpiewak
18.00-19.00 Dyskusja
Sekcja 12. Polszczyzna w teatrze (kierownik sekcji: Jerzy Radziwiłowicz)
16.00-16.40 Akty mowy w "Odprawie posłów greckich" Jana Kochanowskiego - Michał Zadara
16.40-17.00 Dyskusja
17.00-17.20 Przerwa na kawę
17.20-18.00 Między dźwiękiem a sensem - panel dyskusyjny; prowadzenie: Jerzy Radziwiłowicz; uczestnicy: Michał Zadara, Jan Peszek, Marcin Hycnar
18.00-19.00 Dyskusja
piątek, 6 maja
Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Śląskiego
Obrady plenarne
Sesja przedpołudniowa
10.00-10.30 Języki mniejszości i inne języki obce w Polsce - prof. WSH Wojciech Kajtoch, dr Rafał Kuś
10.30-11.00 Polityka językowa Rzeczypospolitej Polskiej - państwa członkowskiego Unii Europejskiej - prof. Walery Pisarek
11.00-11.30 Przerwa na kawę
11.30-12.30 Dyskusja
12.30-13.30 Sprawozdania z obrad w sekcjach
13.30-14.00 Zakończenie Kongresu