Na temat historii kultury i dziedzictwa kulturowego Warmii i Mazur ukazuje się sporo książek czy artykułów. Czasem informacje o nich docierają do mediów, a czasem nie. Teraz można o nich przeczytać w jednej publikacji - bibliografii, która obejmuje lata 1990-2009.
Wydana pod koniec ubiegłego roku bibliografia Historia kultury i dziedzictwo kulturowe Warmii i Mazur na pewno przyda się studentom, naukowcom, ale też miłośnikom regionu, których interesuje literatura piękna czy prace naukowe.
"Zasięg chronologiczny obejmuje lata 1990-2009, a zatem niemal dwie dekady kształtowania się kultury Warmii i Mazur po przełomie ustrojowym w 1989 roku. W okresie tym podjęto badania w zakresie niepolskiego dziedzictwa kulturowego Warmii i Mazur. Warto podkreślić, iż publikacja ta jest pierwszą samoistną bibliografią historii kultury i dziedzictwa kulturowego regionu, która ukazuje bogactwo spuścizny różnych nacji i grup wyznaniowych, a zarazem wskazuje, która problematyka jest rzadziej poruszana w polskim piśmiennictwie" - piszą autorki: dr Izabela Lewandowska i Anita Romulewicz.
265-stronicowe zestawienie zawiera ponad 3800 pozycji wydanych w języku polskim, edycjach dwujęzycznych i posiadających streszczenia w językach obcych. Zostały one podzielone na działy.
I tak w dziale Zagadnienia ogólne umieszczono bibliografie, słowniki i leksykony, czasopiśmiennictwo, prace ogólne dotyczące regionu, prace na temat poszczególnych regionów i miejscowości, biografistykę (biografie, pamiętniki, omówienia wspomnień i pamiętników), nauki pomocnicze historii (historiografię, źródłoznawstwo, źródła, kartografię, onomastykę i toponomastykę), muzealnictwo, archiwistykę, bibliotekarstwo i towarzystwa regionalne.
Dział Krajobraz kulturowy zawiera spis pozycji na temat przestrzeni wiejskiej i miejskiej, parków i ogrodów, architektury miejskiej i zabytków techniki, pomników, ulic oraz placów, a także cmentarzy i sztuki nagrobnej.
W dziale Historia kultury są publikacje poświęcone archeologii, okresowi plemion pruskich i jaćwieskich (VI wiek - 1230 r.), państwu krzyżackiemu (1230-1525), dominium warmińskiemu w okresie polskim (1466-1772), Prusom Książęcym i Królestwu w Prusach (1525-1772), Prusom Wschodnim (1773-1945) oraz okresie po II wojnie światowej.
Dział Historia kościołów obejmuje kościoły: katolicki, protestanckie i wschodnie. Z kolei w dziale Stosunki narodowościowe, narodowe i regionalne znajdziemy wydawnictwa poświęcone zagadnieniom ogólnym związanym z tą dziedziną, ale również Warmiakom i Mazurom, Polakom w Prusach Wschodnich do 1945 roku, Niemcach na Warmii i Mazurach po 1945 roku, Ukraińcach, Żydach, Kresowiakach, Cieszyniakach i przedstawicielach innych grup.
W dziale Etnografia także wyszczególniono zagadnienia ogólne, język i gwarę, literaturę i muzykę ludową, zwyczaje i obrzędy, budownictwo ludowe, sztukę ludową, kulinaria i rzemiosło.
Osobna część dotyczy architektury i sztuki. Są tu, jak wyżej, wymienione zagadnienia ogólne oraz tematy: architektury obronnej, zamków, pałaców i dworów, architektury i sztuki sakralnej, malarstwa i sztuki użytkowej, fotografii i pocztówek.
Ostatnia grupa to pozycje poświęcone świadomości, tożsamości kulturowej i regionalnej. Zawiera publikacje na temat "postrzegania ziem pruskich i ich mieszkańców", "tradycji, mitów i tożsamości na przestrzeni dziejów", uroczystości rocznicowych, badań empirycznych i wreszcie tradycji grunwaldzkich.
Całość kończy indeks przedmiotowy i autorów.
W Założeniach metodycznych czytamy, że celem bibliografii jest "zarejestrowanie i usystematyzowanie publikacji na temat historii kultury i dziedzictwa kulturowego Warmii i Mazur (w ich historycznych granicach). (...) Nie ujęto pozostałych części dawnych Prus Wschodnich (Obwodu Kaliningradzkiego i Okręgu Kłajpedy) oraz Ziemi Elbląskiej jako części historycznego Powiśla".
Oczywiście trudno kwestionować zasady przyjęte przez autorki. Chciałoby się tylko może wyrazić pewien żal, że region elbląski, który od szeregu lat jest częścią województwa warmińsko-mazurskiego, nie został ujęty w tej ciekawej publikacji. Gwoli sprawiedliwości należy jednak powiedzieć, że można tu znaleźć pozycje odnoszące się do Ziemi Elbląskiej (np. publikacje Janusza Hochleitnera o kulcie św. Wojciecha czy związkach biskupa Stanisława Hozjusza z Elblągiem). Szkoda tylko, że jest ich niewiele.
Książka to efekt współpracy Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Olsztynie i Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego. Ukazała się dzięki finansowej pomocy Narodowego Centrum Kultury oraz samorządu województwa. Była rozdawana bezpłatnie m.in. uczestnikom konferencji na temat Programu Rozwoju Bibliotek, została przesłana do bibliotek i ośrodków naukowych.
Nakład w ilości 300 sztuk został już, niestety, wyczerpany. Jednak, jak powiedziała nam Anita Romulewicz z WBP, koordynatorka projektu Na stronach ksiąg i Internetu - Bitwa pod Grunwaldem przez wieki, w ramach którego powstała również Bibliografia Grunwaldzka, w najbliższym czasie elektroniczne wersje obu bibliografii zostaną opublikowane w Internecie, na stronie wbp.olsztyn.pl w zakładce Publikacje oraz w dziale Katalog.