Jak informuje Joanna Mierzejewska z Centrum Sztuki Galeria El, na wystawie znalazły się prace 55 artystów.

"Od momentu pojawienia się mechanicznych, a później elektronicznych narzędzi rejestracji, fotografii, filmu, video, a następnie urządzeń multimedialnych, otrzymaliśmy do dyspozycji przedstawienia o zupełnie nowych cechach. Najważniejszą z nich jest stopniowe uwalnianie się obrazu z niewoli widzenia.

Trudno bez poważnych zastrzeżeń włączyć je w obszar tradycji dotychczasowego obrazowania. Takie próby (na przykład piktorializm) oczywiście były i są do tej pory podejmowane. Nie mają jednak większego wpływu na współczesną ikonosferę.

Efektownie przedstawił tą sytuację Jean Baudrillard nazywając fotografię obrazem dzikim, trudnym do wpisania w dotychczasową historię sztuki.

„Obraz fotograficzny (...) rodzi się z istoty własnej techniki i właśnie dlatego stanowi wielką rewolucję w naszym sposobie przedstawiania. (...) Stąd forma dzika, niedająca się sprowadzić do estetyzacji rzeczy, związana z ich zewnętrznym wyglądem, z ich oczywistością, ale oczywistością złudną. Całkowicie przeciwna podwójnemu przeznaczeniu, jakie jej narzucono: realizmowi i estetyzmowi.”

Od momentu zdominowania wytwarzania obrazów przez mechaniczne środki rejestracji, obszar widzialności i obszar obrazowania są względnie autonomiczne. Oczywiście tradycyjne wzory kulturowe początkowo utrudniają dostrzeżenie tego zjawiska, fotografia jest doceniana przede wszystkim za to, że potwierdza to, co widzimy. Uświadomienie sobie rewolucyjnej roli mechanicznych środków rejestracji odbywa się najpierw w dwóch odmiennych dziedzinach: nauce i sztuce.

Przedstawiciele tych dwóch dziedzin uświadamiają sobie dość szybko, że epokowe konsekwencje wynalazku mechanicznej rejestracji obrazu tkwią w tym, iż pomiędzy widzeniem (ze wszystkimi jego uwarunkowaniami), a obrazem mechanicznym istnieje kolosalna różnica, i że to właśnie owa różnica jest najistotniejsza. Do tego czasu naturalne doświadczenie wytwarzało w miarę spójny obraz świata, teraz przestał on obowiązywać, stracił swoją legitymację.

Jaka jest zatem rola narzędzi rejestracji obrazu w tworzeniu kultury wizualnej? Wytworzone mechanicznie obrazy wprowadzają w obszar kultury całkowicie odmienną, bo nie opartą na zasadach mimetyzmu, wartość.

Choć w społecznym odbiorze są kontynuatorem dawnego obrazowania, to ich energia skoncentrowana jest na wytwarzaniu nowego (medialnego) typu rzeczywistości.

Trafnie ujął to André Rouillé: „Dogmat odcisku skrywa przed nami fakt, że fotografia, podobnie jak dyskurs i inne obrazy, tworzy byt; będąc w całości konstrukcją, tworzy i powołuje do życia inne światy.” W konsekwencji współczesną kulturę wizualną należy traktować jako zjawisko całkowicie odrębne, ustanawiające nowe zasady rozumienia tego, co dostarczają zmysły.

Powstaje pytanie, czy coś kryje się jeszcze za obrazami?

Odpowiedź, że jednak nie, że problem odniesienia przestaje być rozstrzygający, zyskuje coraz większą popularność. Sztuki wizualne natomiast mogą być postrzegane jako dziedzina, w obrębie której powstają nowe modele oswajania, humanizowania obrazów.

Jej aktywność prowadzi do nadawania obrazom sensu, który zupełnie pomija problem odniesienia, nie limitując przy tym zasięgu swojej problematyki. To paradoks, który dobrze uzmysławia charakter współczesnej sztuki. Sztuka może dziś być wszystkim i mówić o wszystkim, właśnie dlatego, że jest tylko sobą i mówi tylko w swoim imieniu. Powstające w ten sposób nowe modele oswajania i humanizowania obrazów rozprzestrzeniają się na cały obszar nazywany kulturą wizualną, zmieniając jej charakter.

Wpływ na jej kształt ma oczywiście nie tylko sztuka (choć tutaj należałoby dopatrywać się jednego z ważniejszych czynników), ale wiele dziedzin ludzkiej aktywności. Ważne, że prawdopodobnie one wszystkie w podobny sposób wpływają na to, że kultura wizualna w coraz większym stopniu powstaje w wyniku modelowania zjawisk według zasad, wywodzących się z najnowszych technologii. Obrazowanie multimedialne, szybko i skutecznie zmieniające lub zastępujące omawiane środki rejestracji, przyczynia się do dalszego uwolnienia obrazów z niewoli widzenia".

***

Uczestnicy wystawy:

Elżbieta Banecka, Aleksander Błoński, Maciej Błoński, Jerzy Boniński, Hubert Borys, Michał Chojecki, Joanna Chudy, Agnieszka Cieślińska, Mariusz Dąbrowski, Mateusz Dąbrowski, Małgorzata Dmitruk, Andrzej Dworakowski, Mariusz Gajewski, Henryk Gostyński, Witold Jacyków, Zygmunt Januszewski, Prot Jarnuszkiewicz, Andrzej Kalina, Rafał Kochański, Wojciech Kubrakiewicz, Tomasz Kukawski, Błażej Ostoja Lniski, Zdzisława Ludwiniak,  Ryszard Ługowski, Sławomir Marzec, Grzegorz Mazurek, Karel Mišek, Przemysław Moskal, Tomasz Myjak, Hieronim Neumann, Paweł Nowak, Anna Nowicka, Krzysztof Olszewski, Dorota Optułowicz McQuaid, Anna Plewka, Witold Przymuszała, Piotr Siwczuk, Piotr Smolnicki, Karolina Sosnowska, Jacek Staszewski, Magdalena Sykulska, Piotr Szulkowski, Włodzimierz Szymański, Krzysztof Trusz, Andrzej Węcławski, Apoloniusz Węgłowski, Mariusz Wideryński, Stanisław Wieczorek, Jaśmina Wójcik, Stefan Wojnecki, Piotr Wołyński, Jakub Wróblewski, Maja Zembrzuska, Ewa Ziobrowska, Wojciech Zubala