Konkurs Twój dom - dialog z tradycją organizuje samorząd województwa warmińsko-mazurskiego, we współpracy z Krajowym Ośrodkiem Badań i Dokumentacji Zabytków oraz olsztyńskim oddziałem Stowarzyszenia Architektów Polskich.

To konkurs na projekt architektoniczno-budowlany wolnostojącego domu jednorodzinnego dla terenów wiejskich naszego województwa.

Konkurs i idea, jaka mu przyświeca, są ciekawe i warte propagowania. Aby zachęcić dziennikarzy do bliższego zainteresowania się tematem, w minioną sobotę, 16 października, olsztyński Urząd Marszałkowski zorganizował objazd studyjny po wsiach Warmii i Mazur.

Przedstawiciele lokalnych i regionalnych mediów oraz architekci mieli okazję obejrzeć pozytywne, ale również negatywne przykłady współczesnej architektury regionalnej.

Przewodniczką była Iwona Liżewska, dyrektor Regionalnego Ośrodka Badań i Dokumentacji Zabytków w Olsztynie, sędzia konkursu Twój dom - dialog z tradycją, współautorka wytycznych i zaleceń projektowych dla uczestników konkursu. Iwona Liżewska jest też członkiem rady programowej Wspólnoty Kulturowej Borussia, autorką projektów i publikacji związanych z ochroną zabytków oraz krajobrazu kulturowego regionu.

Sętal to warmińska wieś z zachowaną zabudową mieszkalną, układem przestrzennym i obiektami użyteczności publicznej (nad wsią tradycyjnie dominuje widoczna z daleka sylweta kościoła).

Urokliwe, kryte dachówką stare domy z czerwonej cegły można podziwiać jadąc malowniczą trasą przez Tuławki, Nowe Włóki i Barczewko.

W Parlezie Wielkiej uczestnicy wyjazdu obejrzeli osiedle z okresu międzywojennego. Podobne do siebie domy usytuowano wokół owalnego placu. Całość została skomponowana tak, że odwiedzający ma wrażenie bycia w miejscu, w którym panuje spokój, harmonia i porządek. Szkoda tylko, że każdy dom jest remontowany w inny sposób. To jednak temat na osobną dyskusję.

Wojnowo to mazurska wieś nad rzeką Krutynią (słynne spływy kajakowe!), założona przez rosyjskich staroobrzędowców. Ludność ta zaczęła osiedlać się w Prusach od 1831 roku. Obecnie można tu podziwiać klasztor i budynki w jego sąsiedztwie. Są też stare cmentarze. Ostatnia mniszka zmarła kilka lat temu, jednak wciąż czuć tu duch czasu, który minął i ludzi, którzy odeszli.

W Wojnowie są też ciekawe przykłady współczesnej architektury regionalnej. To nowe domy, które nawiązują swoim wyglądem i charakterem do tradycyjnej zabudowy regionu.

Urszula Ludwikowska kilka lat temu przeniosła się do Wojnowa z Warszawy. Wraz z mężem opiekuje się teraz klasztorem starowierców. Uważa, że konkurs Twój dom - dialog z tradycją to dobry pomysł:

Warto zajrzeć do leżącego po sąsiedzku Gałkowa. Także tu nie jeden, ale kilku właścicieli, z troską podchodzi do krajobrazu kulturowego. Ich domy pięknie, nie nachalnie, wpisują się w pejzaż mazurskich łąk i pagórków. Będąc w Gałkowie, nie można pominąć Dworu Łowczego, o którym już pisaliśmy na eswiatowid.pl.

Przykładów "architektonicznej wrażliwości" pewnie trochę by się jeszcze znalazło. Nie jest to jednak, niestety, częste zjawisko. Projekty domów czy całych osiedli "z katalogu", zabudowa nie pasująca do miejsca, w którym się pojawia, w gruncie rzeczy przypadkowa i niezbyt przemyślana to nie tylko wojewódzka, ale ogólnopolska codzienność.

Obok budynków, które dobrze wpisują się w historyczną zabudowę i krajobraz, mamy staropolskie dworki, chaty podlaskie, góralskie, "a la wiejskie", "uniwersalne" domy z drewna, a nawet murowane koszmarki z wieżyczkami i innymi tego rodzaju "dekoracjami".

Niektóre projekty są ciekawe, starannie zrealizowane, nie pasują jednak do układu i charakteru konkretnej przestrzeni, w jakiej są sytuowane. Takie właśnie domy nawiązujące do architektury regionalnej, tyle że nie z Warmii i Mazur są np. w Wygrynach.

Jest o czym rozmawiać. Wybierając projekt swojego nowego domu, warto myśleć nie tylko o tym, czy jest "ładny" i będzie miał odpowiednią powierzchnię lub ilość pokoi.

- Podziały w przestrzeni są trwałe, czasem nie zmieniają się przez kilkaset lat, dlatego takie decyzje trzeba podejmować z rozwagą - podkreśla Iwona Liżewska.

***

Konkurs Twój dom - dialog z tradycją jest adresowany do architektów z całej Polski. Zadanie to stworzenie projektu gotowego domu dla 4-osobowej rodziny, przedstawicieli klasy średniej, projektu, który będzie mógł być realizowany na terenie województwa warmińsko-mazurskiego i będzie wpisywał się w wyjątkowy krajobraz regionu.

Termin składania prac mija 29 listopada. Regulamin i szczegółowe informacje są na stronie internetowej architektura.warmia.mazury.pl .

Oto, co na temat tego przedsięwzięcia piszą jego organizatorzy:

"Warmia i Mazury to jeden z najatrakcyjniejszych regionów Polski. Malownicze wzgórza morenowe i doliny poprzecinane niewielkimi rzekami, lasy i tysiące jezior, a także wiekowe aleje przydrożne urzekają i przyciągają nie tylko spragnionych wypoczynku, lecz także tych, którzy pragną tu mieszkać.

Na terenach wiejskich, na przeważającym obszarze województwa zachował się tradycyjny, historycznie ukształtowany krajobraz. Piękne panoramy wsi z czerwonymi dachami i dominującą wieżą kościoła, licznie rozproszone gospodarstwa kolonijne zatopione w zieleni, dobrze zagospodarowana przestrzeń publiczna, domy budowane na skalę i dla potrzeb zwykłego człowieka - murowane lub drewniane, nakryte czerwonym, ceramicznym, dwuspadowym dachem - współtworzą harmonijną, dobrze rozpoznawalną przestrzeń.

Stare domy i zabudowania gospodarcze utrwalają w przestrzeni układy wsi i są jednym z podstawowych elementów krajobrazu. Ten krajobraz to najwyższa wartość regionu, to potencjał dziedzictwa, na którym można i trzeba oprzeć jego przyszłość i rozwój. (...)

Oczekujemy na projekty domów nowoczesnych i funkcjonalnych, których architektura w twórczy sposób nawiąże do najlepszych tradycji regionu, zapewniając równocześnie wysoki standard życia mieszkańców i poszanowanie walorów środowiska. Mamy nadzieję, że architekci z całej Polski zaprojektują domy, które stworzą wyjątkową propozycję dla inwestorów na tym terenie.

Liczymy na ciekawe pomysły, na nowe estetyczne wzorce architektury jednorodzinnej dla tej wyjątkowej krainy. Stawiamy na wysoką klasę projektów i na jakość rozwiązań funkcjonalno-przestrzennych.  

Dołożymy wszelkich starań, aby spopularyzować najciekawsze prace konkursowe. Wierzymy, że niebawem najlepsze projekty adresowane do terenów województwa, zaprezentowane w specjalnie wydanym katalogu, znajdą wielu nabywców.

Przyszli inwestorzy, poszukując projektu dla siebie, będą mogli wybrać dom opracowany ze świadomością i szacunkiem dla lokalnych wartości - podjąć dialog z tradycją. Konkursowe realizacje staną się cennym elementem wiejskiego krajobrazu województwa warmińsko-mazurskiego".

Rozmawiała Agnieszka Jarzębska