Kiedy myślę o cmentarzach, jako miejscach zadumy, refleksji, ale także pełnych magii i wyjątkowego klimatu, myślę o najstarszych nekropoliach. Takich, jak warszawskie Powązki czy paryski Pere Lachaise jest niewiele, ale…
Kolejne wojenne zawieruchy przetrwały nieliczne stare cmentarze. Na ich miejscu są dziś często parki, skwery, a czasem osiedla mieszkaniowe. W niektórych przypadkach nekropolie upamiętniają specjalne tablice.
Tak jest np. w Elblągu. W 1996 roku granitowe kamienie z mosiężnymi tablicami z napisem: Pamięci Pochowanym oraz nazwami dawnych cmentarzy ustawiono w pięciu miejscach. Dwa lata później, na mocy porozumienia między Urzędem Miejskim a stowarzyszeniem Truso, obok istniejących tablic pojawiły się tablice w języku niemieckim.
I tak, teren dzisiejszego Parku Traugutta zajmowały dawniej cmentarze: św. Anny i św. Marii, a Parku Wojska Polskiego, przy ul. 3 Maja - cmentarz św. Jana.
U zbiegu ulic: 12 Lutego i Gen. Grota – Roweckiego, przy kościele Bożego Ciała, był cmentarz św. Mikołaja. Cmentarz Północny znajdował się u zbiegu ulic: Płk. Dąbka i Piłsudskiego, w sąsiedztwie targowiska miejskiego.
W rejonie ulic: Brzeskiej i Browarnej swoich bliskich chowali Żydzi. Przypomina o tym, od 2001 roku, tablica z napisem: Pamięci Żydów Elbląga w języku hebrajskim i polskim...
Obecnie największe cmentarze znajdują się przy ul. Agrykoli i na Dębicy.
Cmentarz komunalny Dębica powstał 34 lata temu. Spoczywa na nim około 30 tysięcy osób, w tym pionierzy - pierwsi powojenni, szczególnie zasłużeni mieszkańcy Elbląga.
Od dwóch lat na Dębicy istnieje kolumbarium, w którym umieszczane są urny z prochami osób skremowanych.
Najwięcej grobów osób związanych z historią Elbląga: pionierów, przedstawicieli władz, świata kultury, a także żołnierzy II wojny światowej znajduje się przy ul. Agrykoli.
To tu są mogiły m.in. ofiar wydarzeń Grudnia ’70: Waldemara Rebinina, Zbyszka Godlewskiego i Mariana Sawicza, a także Włodzimierza Skolimowskiego Saturna - piętnastoletniego powstańca warszawskiego i harcerza Szarych Szeregów oraz poległego w Iraku żołnierza Tomasza Murkowskiego.
Cmentarz przy ul. Agrykoli to druga co do wielkości elbląska nekropolia. Pochowano na nim około 25 tysięcy osób.
Cmentarz ewangelicki przy ul. Sadowej 58 został założony około 1910 roku. Składa się z dwóch odrębnych dawniej cmentarzy: baptystów oraz ewangelickiego. Ostatnie pochówki miały miejsce w 1945 roku.
Przez lata zaniedbany w latach dziewięćdziesiątych został przekształcony w park. Obecnie jest w nim lapidarium, w którym są eksponowane zachowane w całości płyty nagrobne, które przedstawiają wartość artystyczną bądź historyczną.
Warto odwiedzić to wyjątkowe miejsce i obejrzeć m.in. nagrobek Franza Komnicka - właściciela znanej fabryki samochodów.
Także około 1910 roku, na skarpie u zbiegu ulic Bema i Sadowej, powstał cmentarz ewangelicki. Do naszych czasów przetrwała część nagrobków i układ zieleni.