Muzeum Archeologiczno-Historyczne w Elblągu uzyskało dotację Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego na realizację projektu „Publikacja wyników badań skandynawskiej osady w Janowie Pomorskim w ramach cyklu Studia nad Truso, tom V”. Wniosek złożony przez Muzeum uzyskał najwyższą punktację w skali kraju.
Opracowanie w wersji językowej polsko-angielskiej, zostanie wydane w nakładzie 500 egzemplarzy i będzie liczyć około 370 stron obejmujących teksty analityczne i ryciny zamieszczone w tekście oraz w formie tablic.
Badania wykopaliskowe strefy portowej osady w Janowie Pomorskim były prowadzone w dwóch etapach, w latach 1982-1991 oraz 2000-2008, pod kierownictwem dr. Marka F. Jagodzińskiego. Za sprawą tych badań Truso jest obecnie jednym z lepiej rozpoznanych archeologicznie wczesnośredniowiecznych ośrodków rzemieślniczo-handlowych w basenie Morza Bałtyckiego.
Uzyskane rezultaty są systematycznie publikowane, począwszy od 2010 roku, kiedy ukazała się
książka autorstwa dr. Marka F. Jagodzińskiego pt. „Truso – między Weonodlandem a Witlandem”.
Następnie w 2012, 2013, 2017 i 2021 roku opublikowano 4 tomy serii wydawniczej „Studia nad Truso”. Dzięki ministerialnemu dofinansowaniu obecnie trwają prace nad kolejnym, 5. tomem, w którym przedstawione zostanie opracowanie wyników badań wykopaliskowych strefy portowej osady, przeprowadzonych w latach 2000-2008. W monografii znajdziemy poszerzoną analizę odkrytych w strefie portowej obiektów – m.in. palenisk i śladów po słupach, będących pozostałościami budynków, a także rowów granicznych działek czy elementów nabrzeży portowych, będących elementami większych struktur związanych z obrazem przestrzennym osady i portu.
Odkryte w Janowie relikty pokazane zostaną na tle basenu Morza Bałtyckiego, co umożliwi zaprezentowanie portu w Truso w szerszym kontekście, uwzględniającym zachodzące na tym obszarze procesy związane z powstaniem i funkcjonowaniem nadbałtyckiej strefy gospodarczej okresu wikińskiego.
Cała seria „Studia nad Truso” przybliża zagadnienia związane z okresem wikińskim w dziejach Europy. Jest to tematyka atrakcyjna dla badaczy, ale też dla szerokiego odbiorcy. To wprawdzie publikacja stricte naukowa, jednak gdyby po nią sięgnąć, to okazałoby się, że znany nam obraz Wikinga jako przede wszystkim wojownika i grabieżcy jest dość oddalony od rzeczywistości. Przykład Truso przybliża nam bowiem inne oblicze Wikinga – wyspecjalizowanego rzemieślnika i doskonałego
biznesmena-handlowca.