W ramach programu Dziedzictwo kulturowe - priorytet 3 - Kultura ludowa i tradycyjna Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego przyznał na realizację projektu Warmio, quo vadis? 95 tys. zł. Całkowity budżet przedsięwzięcia wyniesie ok. 129 000 zł.

Za sprawą projektu S.O.S. dla żuławskich domów podcieniowych, dofinansowanego przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Województwo Warmińsko-Mazurskie, w 2014 r. możliwe było przeprowadzenie działań dokumentacyjnych, informacyjnych i edukacyjnych dotyczących dziedzictwa kulturowego Żuław, w szczególności zabytkowych domów z podcieniami. 

Teraz, współpracując z instytucjami, specjalistami i pasjonatami z różnych miejsc regionu, Światowid będzie chciał zwrócić uwagę na kulturowe dziedzictwo Warmii. Projekt zakłada m.in. przeprowadzenie etnologicznych badań terenowych na temat aktualnego stanu zachowania wybranych elementów niematerialnego dziedzictwa kulturowego na terenie jednego z powiatów, które leżą przy historycznej granicy Warmii z Mazurami. Wyniki badań zostaną opracowane i udostępnione publicznie. 

Wybrane zabytki wsi warmińskiej, należące do najciekawszych, najważniejszych, najbardziej zagrożonych, zostaną udokumentowane w formie skaningu 3D. W planach jest digitalizacja jednego z kościołów pielgrzymkowych, folwarku (złożonego z domu mieszkalnego i budynków gospodarczych) lub dwóch wiejskich domów mieszkalnych oraz dziesięciu kapliczek. Materiały ze skaningu zostaną opracowane, także pod kątem naukowym, a następnie przekazane instytucjom, które zajmują się ochroną i konserwacją zabytków, muzeom, właścicielom oraz opiekunom obiektów. W uproszczonej formie - wizualizacji 3D - zostaną udostępnione poprzez stronę Regionalnej Pracowni Digitalizacji - cyfrowewm.pl .

Podobnie, jak w przypadku Żuław, w planach jest przygotowanie i wydanie specjalnej książki o charakterze albumowym, która w przystępny sposób opowie o współczesnym krajobrazie kulturowym Warmii i wsi warmińskiej. Wśród tematów pojawią się: stan zachowania i udokumentowania układów przestrzennych wybranych miejscowości i obiektów architektonicznych, aktualne problemy i wyzwania związane z udokumentowaniem, remontowaniem, konserwacją, zachowaniem tego dziedzictwa dla przyszłych pokoleń w odpowiednim stanie, tradycyjna zieleń wsi warmińskiej, "zielone" otoczenie domów, kościołów, cmentarzy, kapliczek, czy zachowanie cennych przydrożnych alei drzew.

Powstaną scenariusze lekcji dla trzech typów szkół (podstawowa, gimnazjum, szkoła ponadgimnazjalna) oraz ulotka - praktyczny przewodnik na temat tego, jak na Warmii dobierać rośliny (drzewa, krzewy, kwiaty, zioła, byliny) i jak urządzać tereny zielone, aby nie zniekształcać unikatowego krajobrazu kulturowego regionu. 

Na Warmii zachowało się wiele dzieł sztuki z minionych epok, przede wszystkim sztuki sakralnej. Sam pejzaż warmiński aż prosi o to, by go kontemplować i uwieczniać, ale - przede wszystkim - aby go doceniać, troszczyć się o niego i chronić. Aby zwrócić na to uwagę, planowana jest organizacja pleneru i warsztatów artystycznych oraz wystawy poplenerowej, połączonej z otwartym spotkaniem o dziedzictwie kulturowym Warmii, ze szczególnym uwzględnieniem dziedzictwa kultury ludowej - materialnego i niematerialnego. 

Program 2-letnich działań obejmuje również realizację cyklu filmów dokumentalnych, także w wersji z napisami dla osób niesłyszących oraz przeprowadzenie szeregu spotkań dla dzieci, młodzieży i dorosłych. Specjaliści, znawcy i pasjonaci Warmii przybliżą historię i bogactwo dziedzictwa kulturowego tej ziemi i jej współczesnych mieszkańców, zaproszą do dyskusji o tym co zrobić, aby je ochronić, a także podpowiedzą jak remontować obiekty historyczne.  

Okazją, by to wszystko zebrać i podsumować, a także zastanowić się, jakie działania są potrzebne w przyszłości, by zachować wyjątkową przestrzeń kulturową Warmii, jak również bardziej efektywnie chronić materialne i niematerialne dziedzictwo kulturowe tego terenu i jego mieszkańców, będzie spotkanie w Elblągu. Odbędzie się ono w Światowidzie pod koniec 2017 roku. Propozycje  konkretnych działań zostaną spisane, przekazane opinii publicznej i władzom.

O założeniach projektu i spodziewanych efektach opowiadała podczas dzisiejszej konferencji prasowej jego koordynatorka Agnieszka Jarzębska.

- Na etapie przygotowywania wniosku o dofinansowanie rozmawialiśmy o współpracy przy realizacji projektu Warmio, quo vadis? i pozyskaliśmy pisemne deklaracje ze strony Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie, Muzeum Mikołaja Kopernika we Fromborku, Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Olsztynie oraz elbląskiej delegatury Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Olsztynie. Partnerem będzie także Stowarzyszenie Jantar z Elbląga. Dalsze uzgodnienia w sprawie pozyskania do współpracy kolejnych partnerów, również medialnych, są jeszcze przed nami - mówi koordynatorka. 

Reporterka: Justyna Kozłowska-Dyrla
Zdjęcia i montaż: Krzysztof Chaja